Blijf vermoeidheid achter het stuur de baas

Volgens een Europese enquête belandde 13% van de Belgische bestuurders al eens op de pechstrook of naast de weg in een moment van slaapdronkenschap. 28% had zelfs de indruk dat ze enkele seconden ingedommeld waren achter het stuur. Dat ligt iets hoger dan het Europese gemiddelde van 25%.

Afhangende van het moment van de dag vertelt onze biologische klok ons in welke mate we wakker zijn. De meeste ongevallen worden veroorzaakt tussen 13 en 15 uur en tussen 2 en 5 uur omdat we in die periodes minder alert zijn. Let zeker op als je tussen 2 en 5 uur moet rijden, want dan wordt het risico op een ongeval vermenigvuldigd met vijf!

Er bestaat geen vaste regel maar er wordt aangenomen dat een 18-jarige volwassene 9 tot 10 uur slaap nodig heeft, terwijl een 50-jarige genoeg heeft aan 6 tot 8 uur. De nood aan minder uren slaap komt zelden voor. Gemiddeld hebben we 8 uren slaap nodig binnen een tijdspanne van 24 uur. Heb je – ongeacht het moment van de dag – last van slaaptekort, dan stapelt serotonine zich op in je hersenen en worden je slaapcellen geactiveerd!

• knikkebollen
• vaak geeuwen
• zware oogleden
• prikkende ogen
• herhaalde bewegingen: aan je gezicht krabben, je kin aanraken, …
• moeite om een constante snelheid en de juiste koers te behouden
• korte periodes van verminderde aandacht
• daling van het concentratievermogen
• andere passagiers die in slaap vallen

Negeer je deze waarschuwingssignalen, dan riskeer je onbewust in slaap te vallen! Bovendien zijn er tal van situaties die het risico verhogen als je achter het stuur zit, zoals bijvoorbeeld:

• ‘s nachts rijden
• weinig verkeer
• saaie en rechtlijnige (snel)wegen
• lange afstanden, bekende afstanden
• de stilte veroorzaakt door slapende passagiers
• een te zware maaltijd, alcoholgebruik, roken, geneesmiddelen, …
• lichamelijke factoren zoals slaapapneu, stress, hormonale veranderingen, …

Leer zelf je eerste vermoeidheidssymptomen herkennen en sla ze zeker niet in de wind! Er zijn ook een aantal technische oplossingen voor bestuurders op de markt, die het risico van het in slaap vallen beperken.

Het BIVV — nu Vias — testte 3 ‘mobiele’ systemen: 

• een slaapring ‘StopSleep’ voor € 189 (link uitsluitend in het Frans)
• een radarverklikkingssysteem met anti-slaperigheidsfunctie voor € 179 + jaarlijks abonnement voor € 144
• een oogbewegingsmonitor voor € 240

Alle systemen werden in reële omstandigheden getest door bestuurders die een verhoogd risico van vermoeidheid achter het stuur vertoonden. De Vias-studie toont spijtig genoeg aan dat die systemen weinig efficiënt zijn. Sommige modellen zenden te snel een waarschuwingssignaal uit, terwijl andere zelfs bij een vergevorderde staat van vermoeidheid niet verwittigen. Bovendien reageren bestuurders niet altijd gepast op een alarmsignaal. Sommige bestuurders nemen de juiste beslissing en stoppen om een dutje te doen. Anderen reageren op een onaangepaste manier door bijvoorbeeld de ruiten te openen, tussendoortjes te eten of het volume van de muziek harder te zetten!

Ingebouwde vermoeidheidsdetectoren zijn meestal standaard voorzien in luxeauto’s en als optie verkrijgbaar in goedkopere wagens. Sensoren controleren naast de duur van de rit ook stuurwielbewegingen, snelheidsvariaties, het gebruik van de richtingaanwijzers, … Alles wordt beheerd door software die een visueel of geluidsalarm doet afgaan. Vaak is dat een pictogram van een kopje koffie.

We weten uit ervaring dat deze apparaten interessant zijn omdat ze bestuurders bewuster maken voor de risico’s van vermoeidheid achter het stuur. Niettegenstaande zijn ze even inefficiënt als de mobiele modellen. Ook hier komen de waarschuwingssignalen te vroeg, zo goed als niet, of zelfs helemaal niet. Zelfs twee uur aan één stuk rijden, betekent niet dat je een signaal krijgt.

Mobiele of ingebouwde vermoeidheidsdetectoren beantwoorden niet aan onze verwachtingen. Ze kunnen ons wel bewuster maken van het feit dat voldoende slapen een must is voor je aan een autorit begint, ongeacht of het om een lange afstand of om een korter en bekend traject gaat. Je weet wat je te doen staat: ken jezelf, slaap voldoende en volg onze tips. Zo moet je nooit meer geeuwen achter het stuur!

• Evalueer en respecteer hoeveel slaap je nodig hebt
• Respecteer de kwaliteit van je slaap en het aantal uren slaap: je alertheid hangt ervan af
• Neem om de twee uur een pauze • Vermijd ‘s nachts rijden
• Eet lichte maaltijden en drink voldoende (geen alcohol), …
• Als je je slaperig voelt, rust dan maximum 20 minuten voor je weer gaat rijden.
• Als je met terugkerende problemen kampt, zoek dan een arts op gespecialiseerd in slaapstoornissen

Een app die je alertheid test? De app – uitsluitend in het Frans – wordt door de Franse autosnelwegenbeheerder VINCI voorgesteld. Beschikbaar op Android en iOS. In het menu vind je tips & tricks om je slaap zo goed mogelijk te beheren en om signalen van slaperigheid zo snel mogelijk te herkennen. Nuttige raadgevingen vertellen je hoe je het best een dutje doet en je krijgt zelfs een sessie sofrologie om je onderweg te helpen relaxen!